Familieopstellingen en de wetenschap – uit het interview met Salome Scholtens en Petra in de Psychologie

26 nov Familieopstellingen en de wetenschap – uit het interview met Salome Scholtens en Petra in de Psychologie

Hoe werkt de methode van de familieopstellingen? En wat zegt recent wetenschappelijk onderzoek hier over?

Samen met Salome Scholtens, die aan de Rijksuniversiteit in Groningen onderzoek doet naar de werkzaamheid van familieopstellingen, werd ik als ‘familieopstellende psycholoog’ geïnterviewd door Otje van der Lelij voor het blad Psychologie. Ik werk intussen meer dan vijftien jaar met familieopstellingen. Mooi om Salome te kunnen aanvullen vanuit de praktijk.

In de vorige nieuwsbrief ging ik in op de -wat mij betreft dubieuze- uitdrukking ‘op de juiste plek staan’. Deze keer vertel ik wat meer over wetenschappelijk onderzoek die achter de methode schuilgaat. Hiervoor quote ik Salome graag. Zij vertelt dat Bert Hellinger vanuit de praktijk ontdekte dat het mensen helpt om hun problematiek in een grotere context te plaatsen. Onder andere zijn uitdrukking ‘het wetende veld’, waarmee hij het energieveld bedoelde waaruit representanten hun informatie zouden halen, gaf de methode een zweverig tintje, waardoor de serieuze wetenschap hier liever de handen niet aan brandde. Toch doet Salome er nu onderzoek naar. ‘Het gebeurt wel vaker dat methodes en behandelingen ontstaan in de praktijk’, aldus Salome. ‘De wetenschap hobbelt er dan achteraan. Zo kijk ik ook naar familieopstellingen.’

Je kunt niet om de vele succesverhalen van de mensen die ooit een familieopstelling deden, heen. Ik kan me talloze opstellingen op mijn praktijk herinneren die leidden tot een doorbraak bij cliënten. Maar wat is er nu wetenschappelijk bewezen van de effectiviteit? Salome Scholtens noemt dat iemands ‘self-afficacy’  en ‘sense of belonging’ toeneemt door een familieopstelling. Dit betekent zoveel als dat iemand meer vertrouwen krijgt in zichzelf en ook het gevoel krijgt ergens bij te horen. Over hoe dat werkt, zijn alleen nog maar ideeën, die nog getoetst moeten worden. Mogelijk heeft dit volgens haar te maken met het kijken met een zachtere blik naar de grotere context waarin de ouders zijn opgegroeid, en met het beter kunnen ontwarren van ingewikkelde familiesituaties, doordat ze in 3D staan opgesteld. De vraagsteller kan verbanden ontwaren en dingen echt gaan snáppen. ‘Het zíén is het halve werk’, aldus de wetenschapper.

Hoe je begeleid wordt bij een familieopstelling is cruciaal voor een goed resultaat. Salome geeft aan dat de interventies van de begeleider, die een suggestie doet om bijvoorbeeld een last terug te geven of om eens een andere plek te proberen, belangrijk zijn voor een nieuw ‘mentaal beeld’ dat zich kan settelen in het hoofd van de cliënt. Wat vroeger niet ging, als kind, kan als volwassenen nu wèl. En wanneer er een verschuiving ‘in het hoofd’ is, kan deze zich naar ‘het echt’ gaan vertalen.

Een familieopstelling gaat niet vanzelf. Een goed opgeleide psycholoog of iemand anders die gedegen is opgeleid met het werken met mensen is cruciaal voor een goed resultaat. Een familieopstelling legt diepere lagen, en soms ook kwetsbare geheimen, bloot.Te vaak hoor ik verhalen van mensen die ergens een opstelling hebben gedaan en nog verder van huis zijn dan ze al waren. Omdat het onveilig voelde, omdat de begeleider alleen maar een zeer korte training had gehad en niet geschoold is in het omgaan met trauma, of onvoldoende ervaring had met het werken met mensen. Als je zelf een opstelling overweegt, zorg er daarom voor dat je begeleid wordt door iemand, die weet waar hij of zij het over heeft en die een veilige omgeving kan creëren zodat jij het maximale uit jouw opstelling kan halen.

Hoop je (weer) te ontmoeten, groet

Petra van der Heiden
psycholoog NIP

(Bron: Psychologie december 2022 interview met Petra van der Heiden en Salome Scholtens door Otje van der Lelij)